Nieruchomość po zmarłym właścicielu dziedziczą jego spadkobiercy ustawowi lub testamentowi, jeśli zmarły pozostawił swoją ostatnią wolę. W obu przypadkach może dojść do sytuacji, w której nieruchomość staje się współwłasnością kilku osób. Jak więc poradzić sobie z podziałem takiej nieruchomości? Odpowiedzią na to pytanie jest dział spadku.
Co to jest dział spadku?
Dział spadku to proces, w którym spadkobiercy dzielą majątek pozostawiony przez zmarłego. W przypadku nieruchomości oznacza to, że współwłaściciele, którzy stali się właścicielami w wyniku dziedziczenia, muszą podzielić spadek między siebie oraz znieść współwłasność. Dział spadku może zostać przeprowadzony zarówno na drodze umownej, jak i postępowania sądowego.
Jak wygląda współwłasność nieruchomości po śmierci właściciela?
Współwłasność nieruchomości po zmarłym właścicielu może występować w różnych formach, w zależności od liczby spadkobierców oraz ich udziałów. Każdy ze spadkobierców ma określony procentowy udział w nieruchomości oznacza to, że nie mogą oni samodzielnie decydować o jej dalszym losie, dopóki nie dojdzie do podziału. Z tego powodu koniecznym jest przeprowadzenie działu spadku.
Jak wygląda sądowy dział spadku?
Sądowy dział spadku to postępowanie prowadzone przez sąd rejonowy, niezależnie od wartości masy spadkowej. Proces ten rozpoczyna się od złożenia wniosku o dział spadku, do którego należy dołączyć odpowiednie dokumenty, tj. postanowienie o stwierdzeniu nabycia spadku lub akt poświadczenia dziedziczenia oraz spis inwentarza. We wniosku należy również podać szczegółowe informacje o testamentach, współspadkobiercach i ich sytuacji majątkowej.
Sąd ustala skład i wartość majątku spadkowego korzystając z dokumentów dostarczonych przez strony oraz informacji od instytucji, takich jak banki czy urzędy. Powołanie biegłego następuje najczęściej, jeśli strony nie są zgodne co do wartości określonego składnika majątku. Sąd może również weryfikować wartość składników spadku nawet wtedy, gdy spadkobiercy zgodnie ustalili ich wartość.
Po ustaleniu składu i wartości spadku sąd decyduje o sposobie jego podziału. Podział spadku przez sąd zależy od wielu faktów, w tym składu masy spadkowej.
Postępowanie sądowe w sprawie o działu spadku może trwać długo, szczególnie w przypadku dużego majątku i licznych spadkobierców. Czas trwania zależy od wielu czynników takich jak liczba składników spadku, obciążenie sądu i sprawność biegłych. Aby skrócić czas postępowania, warto dążyć do porozumienia między spadkobiercami.
Jakie są możliwe scenariusze podziału wspólnej nieruchomości podczas rozprawy o dział spadku?
- Podział fizyczny nieruchomości – jeśli nieruchomość da się fizycznie podzielić np. jest to działka – podział może polegać na wydzieleniu mniejszych części odpowiadających udziałom spadkobierców. Jest to najprostsze rozwiązanie, ale nie zawsze możliwe.
- Przyznanie nieruchomości jednemu spadkobiercy – w sytuacji, gdy nie da się fizycznie podzielić nieruchomości, sąd może zdecydować, że prawo do nieruchomości otrzyma jeden ze spadkobierców. W takim przypadku pozostałe osoby muszą otrzymać odpowiednie spłaty za swoje udziały w nieruchomości. Jeżeli spadkobiercy są zgodni co do tego rozwiązania podział może odbyć się bez udziału sądu, a wystarczy zawarcie umowy przed notariuszem.
- Sprzedaż nieruchomości – jeżeli żaden ze spadkobierców nie chce zatrzymać nieruchomości sąd może zarządzić jej sprzedaż. Zwykle odbywa się to poprzez licytację komorniczą. Uzyskana w ten sposób kwota zostanie podzielona między spadkobierców. Jest to jednak mniej korzystne rozwiązanie, ponieważ sprzedaż nieruchomości w ten sposób rzadko przynosi maksymalną wartość.
Czy jest konieczna obecność wszystkich spadkobierców na rozprawie?
Podczas rozprawy o dział spadku obecność wszystkich spadkobierców nie zawsze jest wymagana. Jeśli jeden z nich nie stawi się na rozprawie nie musi to skutkować odroczeniem sprawy, pod warunkiem że wezwanie zostało prawidłowo doręczone danej osobie. Sąd ma prawo kontynuować rozprawę, nawet jeśli nie wszyscy spadkobiercy są obecni. Ważne jest, aby zwrócić uwagę na treść wezwania, szczególnie na to czy sąd wzywa do osobistego stawiennictwa.
W sprawach o dział spadku, mimo że obecność na rozprawie nie jest zawsze obowiązkowa, warto się pojawić, zwłaszcza gdy planowane jest przesłuchanie stron lub świadków.
Zaznaczamy, że powyższy artykuł ma jedynie charakter informacyjny i ogólny, nie stanowi porady prawnej ani opinii prawnej w konkretnej sprawie.
Jeśli potrzebujesz fachowej i kompleksowej pomocy prawnej w sprawach spadkowych zgłoś się do Kancelarii Adwokackiej TOKLES. Skontaktuj się z nami telefonicznie: +48 782 472 482, za pośrednictwem e-mail: kancelaria@tokles.pl lub umów się na konsultację korzystając z formularza kontaktowego, dostępnego na stronie.
