Spadek to majątek, który przechodzi na spadkobierców po śmierci osoby zmarłej. Zanim jednak zdecydujesz, czy chcesz go przyjąć, warto dobrze poznać wszystkie możliwości oraz konsekwencje związane z dziedziczeniem.
Spis treści:
- Na czym polega odrzucenie spadku?
- Dlaczego warto rozważyć odrzucenie spadku?
- Termin odrzucenia spadku
- Procedura odrzucenia spadku
- Odrzucenie spadku w imieniu małoletniego
- Skutki odrzucenia spadku
- Kiedy można zakwestionować odrzucenie spadku?
- Częściowe odrzucenie spadku
- Pomoc adwokata w sprawach spadkowych
Na czym polega odrzucenie spadku?
Odrzucenie spadku stanowi instytucję prawa spadkowego, która umożliwia spadkobiercy zrzeczenie się przysługującego mu prawa do spadku po osobie zmarłej. W myśl art. 1012 k.c. spadkobierca może dokonać jednej z trzech czynności: przyjąć spadek bez ograniczenia odpowiedzialności za długi (tzw. przyjęcie proste), przyjąć spadek z dobrodziejstwem inwentarza, bądź też spadek odrzucić.
Istotne jest, że skutkiem odrzucenia spadku jest uznanie spadkobiercy za osobę, która nie dożyła chwili otwarcia spadku. W rezultacie traci on wszelkie prawa i obowiązki wynikające z dziedziczenia, w tym również nie ponosi odpowiedzialności za zobowiązania spadkowe.
Dlaczego warto rozważyć odrzucenie spadku?
Główne powody odrzucenia spadku to:
- Długi przewyższające wartość majątku
- Skomplikowane sprawy prawne
- Konflikty rodzinne
Termin odrzucenia spadku
Termin na złożenie oświadczenia o odrzuceniu spadku wynosi co do zasady 6 miesięcy i liczony jest od dnia, w którym spadkobierca powziął informację o tytule swego powołania do spadku.
Zgodnie z art. 1015 § 1 k.c., dla zachowania terminu wystarczające jest złożenie do sądu wniosku o odebranie oświadczenia o odrzuceniu spadku przed jego upływem. Istotne jest, że dla skuteczności czynności nie ma znaczenia, kiedy sąd faktycznie odbierze oświadczenie. Kluczowe jest zachowanie terminu na złożenie wniosku.
Początek biegu terminu 6-miesięcznego
- Dla spadkobierców ustawowych – termin rozpoczyna swój bieg od dnia śmierci spadkodawcy, o ile spadkobierca miał wiedzę o zgonie oraz o przysługującym mu tytule powołania.
- Dla spadkobierców testamentowych – termin liczony jest od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o istnieniu testamentu oraz o swoim powołaniu do spadku na jego podstawie.
- Dla dalszych spadkobierców (np. dzieci spadkobiercy, który odrzucił spadek) – termin biegnie od chwili uzyskania przez nich informacji o odrzuceniu spadku przez wcześniejszych spadkobierców.
Zawieszenie biegu terminu
W przypadku, gdy złożenie oświadczenia wymaga uprzedniego uzyskania zezwolenia sądu opiekuńczego (np. gdy oświadczenie składane jest w imieniu małoletniego), bieg terminu ulega zawieszeniu na czas trwania postępowania w przedmiocie udzielenia takiego zezwolenia.
Procedura odrzucenia spadku
- Zgromadzenie dokumentów niezbędnych do złożenia oświadczenia (wypis aktu zgonu, własny dowód osobisty, dokumenty potwierdzające podstawę powołania do spadku).
- Sporządzenie oświadczenia o odrzuceniu spadku.
- Złożenie oświadczenia przed właściwym organem (złóż oświadczenie w sądzie rejonowym właściwym dla ostatniego miejsca zamieszkania zmarłego lub u notariusza).
- Odbiór protokołu z przyjęcia oświadczenia (otrzymaj protokół z oświadczeniem).
Odrzucenie spadku w imieniu małoletniego
Przedstawiciel ustawowy (rodzic) może odrzucić spadek w imieniu małoletniego bez uprzedniego uzyskania zezwolenia sądu opiekuńczego, jeżeli łącznie spełnione są następujące warunki:
- Dziecko zostało powołane do spadku wskutek wcześniejszego odrzucenia spadku przez rodzica
- Drugi rodzic wyraża zgodę na odrzucenie (lub gdy nie żyje/został pozbawiony władzy rodzicielskiej)
- Spadek odrzucają wszyscy zstępni rodziców tego dziecka
Kiedy nadal wymagana jest zgoda sądu?
Zgoda sądu opiekuńczego nadal jest konieczna, jeżeli dziecko dziedziczy bezpośrednio po jednym z rodziców.
Skutki odrzucenia spadku
- Utrata praw spadkowych
- Brak odpowiedzialności za długi
- Spadkobierca jest traktowany tak, jakby nie dożył otwarcia spadku
- Nieodwołalność – odrzucenie spadku nie może być odwołane
Kiedy można zakwestionować odrzucenie spadku?
Choć co do zasady odrzucenie spadku jest wyrazem swobodnej decyzji spadkobiercy, przepisy prawa cywilnego przewidują możliwość podważenia tej czynności w określonych przypadkach.
Skarga pauliańska
Zgodnie z art. 1024 k.c., jeżeli spadkobierca odrzucił spadek z pokrzywdzeniem wierzycieli, mogą oni żądać uznania odrzucenia za bezskuteczne.
Warunki skargi pauliańskiej
- Wierzytelność musi istnieć w chwili odrzucenia spadku
- Odrzucenie musi powodować pokrzywdzenie wierzyciela
- Skarga musi być wniesiona w terminie 6 miesięcy od powzięcia wiadomości o odrzuceniu
- Nie później niż przed upływem 3 lat od odrzucenia spadku
Uchylenie się od skutków prawnych oświadczenia o odrzuceniu spadku
Prawo przewiduje możliwość uchylenia się od skutków prawnych złożonego oświadczenia o odrzuceniu spadku jedynie w wyjątkowych przypadkach, określonych przepisami Kodeksu cywilnego
Podstawy uchylenia się od oświadczenia woli:
- Błąd – istotny błąd co do stanu faktycznego lub prawnego, np. nieświadomość istnienia majątku w spadku lub błędne przekonanie o jego wyłącznie dłużnym charakterze.
- Groźba – przymus psychiczny lub fizyczny, który wywołał złożenie oświadczenia wbrew woli spadkobiercy.
- Brak świadomości lub swobody – np. działanie pod wpływem choroby psychicznej, silnego stresu, upojenia alkoholowego lub innych stanów wyłączających swobodne podjęcie decyzji.
Częściowe odrzucenie spadku
Zasadniczo nie można spadku częściowo odrzucić ani częściowo przyjąć. Przepisy przewidują jednak wyjątki:
- Można odrzucić udział z tytułu przyrostu, a przyjąć udział przypadający jako spadkobiercy powołanemu
- Spadkobierca powołany z ustawy i testamentu może odrzucić spadek jako spadkobierca testamentowy, a przyjąć jako ustawowy
- Odrzucenie udziału z tytułu podstawienia może nastąpić niezależnie od innych tytułów
Adwokat Rzeszów pomoc w sprawach spadkowych
Sprawy spadkowe, mimo że często wydają się proste, potrafią szybko się skomplikować – zwłaszcza gdy pojawiają się długi spadkowe, niejasności w testamencie lub konieczność działania w imieniu małoletnich. Skorzystanie z pomocy adwokata z doświadczeniem w sprawach spadkowych daje Ci pewność, że wszystkie formalności zostaną dopełnione prawidłowo i w odpowiednim terminie.
Jeśli potrzebujesz fachowej i kompleksowej pomocy prawnej w sprawach spadkowych zgłoś się do Kancelarii Adwokackiej TOKLES. Skontaktuj się z nami telefonicznie: +48 782 472 482, za pośrednictwem e-mail: kancelaria@tokles.pl lub umów się na konsultację korzystając z formularza kontaktowego, dostępnego na stronie.
