Fundacje są jedną z najczęściej wybieranych form prawnych przez organizacje pozarządowe działające na terenie Rzeczypospolitej Polskiej, zajmują drugie miejsce pod względem liczby zarejestrowanych podmiotów tego typu. Ich funkcjonowanie opiera się przede wszystkim na przepisach Ustawy z dnia 6 kwietnia 1984 r. o fundacjach, a także na zapisach zawartych w indywidualnych statutach każdej z nich.
Spis treści:
- Jak założyć fundację?
- Koszt założenia fundacji
- Kto może założyć fundację?
- Rejestracja fundacji w KRS
- Fundacja a działalność gospodarcza
- Pomoc Adwokata
Jak założyć fundację?
Fundacja może zostać powołana w celu realizacji zadań o charakterze społecznie lub gospodarczo użytecznym, które pozostają zgodne z fundamentalnymi interesami Rzeczypospolitej Polskiej. Do przykładowych celów statutowych fundacji zalicza się m.in. ochronę zdrowia, rozwój gospodarki i nauki, oświatę i wychowanie, kulturę i sztukę, opiekę i pomoc społeczną, ochronę środowiska oraz opiekę nad zabytkami. Należy jednak podkreślić, że wskazany katalog celów nie ma charakteru zamkniętego co oznacza, że fundatorzy mogą określić również własne cele.
Proces powołania fundacji składa się z kilku istotnych etapów formalnych. W pierwszej kolejności fundatorzy zobowiązani są do sporządzenia statutu, w którym określone zostaną m.in. cele działania fundacji, zasady jej funkcjonowania oraz struktura organizacyjna. Kolejnym krokiem jest złożenie oświadczenia woli o ustanowieniu fundacji w formie aktu notarialnego. Następnie niezbędne jest dokonanie rejestracji fundacji w Krajowym Rejestrze Sądowym, co wymaga złożenia odpowiedniego wniosku wraz z wymaganymi dokumentami. Dodatkowo, należy dopełnić obowiązków związanych z kwestiami finansowymi oraz zgłosić fundację do Centralnego Rejestru Beneficjentów Rzeczywistych.
Koszt założenia fundacji
Wysokość opłaty związanej z rejestracją fundacji uzależniona jest od charakteru jej działalności, czy planowane jest prowadzenie działalności gospodarczej. W przypadku fundacji prowadzącej działalność gospodarczą całkowity koszt rejestracji wynosi 600 zł – na tę kwotę składa się 500 zł opłaty sądowej za wpis do Krajowego Rejestru Sądowego oraz 100 zł za ogłoszenie wpisu w Monitorze Sądowym i Gospodarczym. Natomiast fundacja, która nie przewiduje prowadzenia działalności gospodarczej, ponosi niższy koszt w wysokości 250 zł.
Jednym z podstawowych elementów koniecznych do ustanowienia fundacji jest określenie funduszu założycielskiego. Może on przyjąć formę środków pieniężnych, papierów wartościowych, a także składników majątkowych w postaci rzeczy ruchomych lub nieruchomych, które fundator przeznacza na realizację celów statutowych fundacji. Niezbędnym krokiem formalnym jest również sporządzenie aktu fundacyjnego w formie aktu notarialnego, który stanowi formalne oświadczenie woli fundatora o ustanowieniu fundacji. Koszt tej czynności notarialnej uzależniony jest od wartości przekazywanego majątku oraz obowiązujących stawek maksymalnych wynikających z rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie taksy notarialnej.
Kto może założyć fundację?
Fundatorem nazywa się osobę, która powołała fundację do istnienia. Fundatorem może zostać zarówno obywatel polski, jak i cudzoziemiec, ponieważ, zgodnie z ustawą, „fundację mogą ustanowić osoby fizyczne niezależnie od ich obywatelstwa i miejsca zamieszkania”.
Fundację może założyć również osoba prawna, np. spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, mająca siedzibę w Polsce lub poza jej granicami. Ustawodawca nie wprowadza w tym zakresie szczególnych ograniczeń, poza obowiązkiem ulokowania siedziby fundacji w Polsce. Liczba fundatorów także nie jest limitowana – może być ich kilku lub tylko jeden.
Rejestracja fundacji w KRS
Wniosek o wpis fundacji do Krajowego Rejestru Sądowego należy złożyć w terminie maksymalnie 7 dni od podpisania aktu fundacyjnego. Rejestr prowadzą sądy rejonowe w ramach ogólnopolskiego systemu, a każda fundacja trafia do rejestru stowarzyszeń, fundacji i publicznych zakładów opieki zdrowotnej.
Jeśli fundacja ma prowadzić działalność gospodarczą, jej rejestracja jest możliwa wyłącznie poprzez Portal Rejestrów Sądowych, przy użyciu udostępnionych tam e-formularzy. Od 1 lipca 2021 r. organizacje pozbawione działalności gospodarczej, zarówno nowo zakładane, jak i już istniejące mogą składać wnioski papierowe lub elektroniczne. Dokumenty w formie papierowej mogą przesyłać jedynie podmioty, które nie prowadzą działalności gospodarczej. Wpis do KRS ma charakter konstytutywny co oznacza, że dopiero po dokonaniu rejestracji fundacja uzyskuje osobowość prawną i może legalnie realizować swoje cele, a także zawierać umowy, przyjmować darowizny czy podejmować współpracę finansową z administracją.
Fundacje płacą za rejestrację w KRS, wpis do rejestru przedsiębiorców oraz ogłoszenie wpisu w Monitorze Sądowym i Gospodarczym. Można ubiegać się o zwolnienie z opłat sądowych, o ile zostanie udowodnione, że fundacja nie jest w stanie ponieść kosztów postępowania o wpis. Opłat nie ponoszą fundacje niemające statusu OPP, jeżeli sprawa dotyczy zadania publicznego zleconego na podstawie przepisów ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie.
Po podpisaniu aktu notarialnego kolejnym krokiem jest wypełnienie urzędowych formularzy i dołączenie wymaganych oryginałów dokumentów, takich jak statut, uchwały czy oświadczenie o ustanowieniu fundacji. Sprawę rozpatruje sędzia lub referendarz sądowy.
Po zakończeniu postępowania sąd przesyła informację o dokonaniu wpisu, jego odmowie lub zwrocie wniosku. Zgodnie z zapisami ustawy o krajowym rejestrze sądowym, sąd ma 7 dni, od daty złożenia, na rozpatrzenie wniosku. W rzeczywistości proces ten może być znacznie wydłużony, niekiedy nawet do kilku miesięcy.
Fundacja a działalność gospodarcza
Fundacja jest osobą prawną, a przepisy prawa dopuszczają prowadzenie przez nią działalności gospodarczej, jednak należy je traktować jako przywilej przysługujący organizacji, a nie nałożony na nią obowiązek. Zgodnie z art. 5 ust. 5 ustawy o fundacjach, fundacja może prowadzić działalność gospodarczą w rozmiarach służących realizacji jej celów.
Fundacja może rozpocząć działalność gospodarczą już na etapie zakładania. W takim przypadku w statucie należy określić m.in. zakres planowanej działalności gospodarczej. Rejestracja odbywa się wtedy w dwóch częściach Krajowego Rejestru Sądowego: w rejestrze stowarzyszeń, innych organizacji społecznych i zawodowych, fundacji oraz samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej, a także w rejestrze przedsiębiorców.
Warto zaznaczyć, że przepisy zabraniają prowadzenia odpłatnej działalności pożytku publicznego i działalności gospodarczej w odniesieniu do tego samego przedmiotu działalności (art. 9 ust. 3 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie). Jeśli fundacja zamierza realizować oba rodzaje działalności, powinna w statucie wyraźnie rozdzielić ich zakresy.
Czy działająca fundacja może rozpocząć prowadzenie działalności gospodarczej?
Fundacja, która dotychczas nie zajmowała się działalnością gospodarczą może wprowadzić ją w dowolnym momencie swojego funkcjonowania. Wymaga to podjęcia uchwały o zmianie statutu oraz złożenia wniosku o wpis do rejestru przedsiębiorców w KRS. Również rozpoczęcie działalności gospodarczej niewskazanej wcześniej w statucie wymaga jego wcześniejszej modyfikacji.
Adwokat Rzeszów – pomoc przy zakładaniu fundacji
Kancelaria Adwokacka TOKLES zapewni kompleksową pomoc na każdym etapie zakładania fundacji, od opracowania statutu, przez dobór odpowiednich zapisów dotyczących celów i zakresu działalności, aż po przygotowanie pełnej dokumentacji rejestrowej. Adwokat zadba, aby wszystkie formalności zostały dopełnione zgodnie z wymogami prawa, a treść statutu chroniła interesy fundatora i umożliwiała sprawne funkcjonowanie fundacji w przyszłości.
Jeśli potrzebujesz fachowej i kompleksowej pomocy prawnej w sprawach cywilnych zgłoś się do Kancelarii Adwokackiej TOKLES. Skontaktuj się z nami telefonicznie: +48 782 472 482, za pośrednictwem e-mail: kancelaria@tokles.pl lub umów się na konsultację korzystając z formularza kontaktowego, dostępnego na stronie.
