Instytucja dobrowolnego poddania się karze uregulowana w art. 387 Kodeksu postępowania karnego, stanowi jedno z istotnych narzędzi tzw. trybów konsensualnych w polskim procesie karnym. Umożliwia zakończenie postępowania sądowego szybciej i efektywniej, bez potrzeby przeprowadzania pełnego przewodu sądowego. W praktyce oznacza to, że oskarżony może wpłynąć na wysokość swojej kary unikając przy tym długotrwałego procesu.

Spis treści:

• Czym jest dobrowolne poddanie się karze?
• Kiedy można złożyć wniosek o dobrowolne poddanie się karze?
• Zalety dobrowolnego poddania się karze
• Różnice między dobrowolnym poddaniem się karze a skazaniem bez przeprowadzenia rozprawy
• Kiedy można skorzystać z art. 387 k.p.k.?
• Czy dobrowolne poddanie się karze wymaga przyznania się do winy?
• Pomoc adwokata w sprawach karnych

Czym jest dobrowolne poddanie się karze?

Dobrowolne poddanie się karze to forma zakończenia sprawy karnej, w której oskarżony może złożyć wniosek o skazanie go bez przeprowadzenia pełnej rozprawy, z określeniem w nim wymiaru kary i środków karnych. Wniosek taki złożony przed sądem musi uzyskać aprobatę prokuratora i nie może spotkać się ze sprzeciwem pokrzywdzonego.

Co ważne sąd może uwzględnić wniosek tylko wówczas, gdy okoliczności popełnienia przestępstwa i wina oskarżonego nie budzą wątpliwości, a cele procesu zostaną osiągnięte mimo rezygnacji z pełnej rozprawy.

Kiedy można złożyć wniosek o dobrowolne poddanie się karze?

Wniosek o dobrowolne poddanie się karze można złożyć:

• najpóźniej do zakończenia przesłuchań wszystkich oskarżonych (lub swojego przesłuchania ),

• ustnie do protokołu lub pisemnie przez samego oskarżonego albo jego obrońcę.

Termin ten ma charakter bezwzględnie prekluzyjny, co oznacza, że po jego upływie nie można już skorzystać z tej instytucji.

Zalety dobrowolnego poddania się karze

Warto wskazać, że w przypadku zakończenia postępowania wskutek dobrowolnego poddania się karze nie będzie możliwe zaskarżenie wyroku w oparciu o powołanie się na błąd w ustaleniach faktycznych, które posłużyły do wydania wyroku oraz w zakresie/wysokości orzeczonej kary. Choć nie można tego jednoznacznie traktować jako wadę skazania wydanego bez przeprowadzenia rozprawy, to jednak przy podejmowaniu decyzji o wyborze takiej ścieżki postępowania należy mieć tę konsekwencję na uwadze.

Tego rodzaju ograniczenia wynikają z samej konstrukcji instytucji skazania bez rozprawy – złożenie wniosku w trybie art. 387 k.p.k. oznacza jednoczesne przyznanie się do winy oraz akceptację proponowanej kary przez oskarżonego.

Niewątpliwą zaletą takiego rozwiązania jakim jest szybkie zakończenie postępowania poprzez dobrowolne poddanie się karze, jest wcześniejsze rozpoczęcie biegu terminu zatarcia skazania, co w niektórych sytuacjach może mieć istotne znaczenie.

Różnice między dobrowolnym poddaniem się karze a skazaniem bez przeprowadzenia rozprawy

Zarówno dobrowolne poddanie się karze, jak i skazanie bez rozprawy są elementami tzw. konsensualnych form zakończenia postępowania karnego, służących usprawnieniu i uproszczeniu procesu karnego. Mimo podobnego celu, różnią się one zarówno przebiegiem postępowania, jak i zakresem zastosowania.

Pierwsza różnica dotyczy momentu i sposobu zainicjowania obu trybów. W przypadku skazania bez przeprowadzenia rozprawy to prokurator kieruje odpowiedni wniosek jeszcze na etapie postępowania przygotowawczego. Natomiast dobrowolne poddanie się odpowiedzialności karnej następuje z inicjatywy oskarżonego i składane jest dopiero podczas rozprawy głównej.

Druga, bardziej istotna różnica odnosi się do rodzaju czynów, które mogą być objęte danym trybem. Skazanie bez rozprawy może być zastosowane jedynie w odniesieniu do występków, natomiast dobrowolne poddanie się karze może obejmować także niektóre przestępstwa kwalifikowane jako zbrodnie.

Wprowadzenie obu procedur miało na celu odciążenie wymiaru sprawiedliwości poprzez skrócenie czasu postępowań oraz ograniczenie ich kosztów. Dane statystyczne potwierdzają skuteczność tego rozwiązania, w niektórych latach niemal połowa wyroków skazujących zapadała właśnie w tych uproszczonych trybach.

Zanim jednak oskarżony zdecyduje się na dobrowolne poddanie się karze, powinien szczegółowo przeanalizować zgromadzony materiał dowodowy oraz przewidywany przebieg procesu. Niekiedy to rozwiązanie może być dla niego korzystne, ale trzeba też pamiętać, że wiąże się ono z rezygnacją z możliwości uniewinnienia lub warunkowego umorzenia postępowania, czyli rozstrzygnięć najbardziej korzystnych z punktu widzenia oskarżonego.

Kiedy można skorzystać z art. 387 k.p.k.?

Nie w każdym przypadku oskarżony będzie mógł skorzystać ze skazania skutek uwzględnienia wniosku o dobrowolne poddanie się karze. W każdym przypadku konieczne będzie, żeby:

• czyn zarzucany oskarżonemu był zbrodnią, której zagrożenie karą nie przekracza 15 lat pozbawienia wolności,

• okoliczności popełnienia przestępstwa i wina oskarżonego nie budzą wątpliwości, a cele postępowania karnego zostaną osiągnięte.

Czy dobrowolne poddanie się karze wymaga przyznania się do winy?

Zgodnie z przepisami art. 387 k.p.k., dobrowolne poddanie się karze nie jest formalnie uzależnione od przyznania się do winy przez oskarżonego. W odróżnieniu od trybu skazania bez rozprawy (art. 335 § 1 k.p.k.), ustawodawca nie wymaga wprost złożenia takiego oświadczenia.

Jednakże w doktrynie i orzecznictwie spotykany jest pogląd, że brak przyznania się do winy może rodzić wątpliwości co do istotnych okoliczności sprawy. Jeżeli takie wątpliwości istnieją, sąd może odmówić uwzględnienia wniosku, gdyż tryb ten zakłada, że okoliczności popełnienia czynu nie budzą wątpliwości i nie wymagają przeprowadzenia pełnego postępowania dowodowego.

W praktyce jednak sądy dopuszczają możliwość uwzględnienia wniosku o dobrowolne poddanie się karze, mimo braku formalnego przyznania się do winy. Przeważający pogląd orzeczniczy wskazuje, że nie jest to warunek konieczny dla zastosowania art. 387 k.p.k., a kluczowe znaczenie ma spójność wersji zdarzeń i brak konieczności przeprowadzania dalszego postępowania dowodowego.

W efekcie, decyzja sądu w tym zakresie może zależeć od konkretnego składu orzekającego oraz sposobu argumentacji przedstawionej przez obronę.

Pomoc adwokata w sprawie karnej

Dobrowolne poddanie się karze to rozwiązanie, które może znacząco skrócić postępowanie karne, jednak wymaga odpowiedniego przygotowania i znajomości realiów procesowych. Kancelaria Adwokacka TOKLES oferuje kompleksowe wsparcie na każdym etapie tego trybu postępowania. W ramach świadczonych usług prawnicy kancelarii dokonują szczegółowej analizy materiału dowodowego, oceniają ryzyko procesowe i opracowują indywidualną strategię działania.

 

 

Jeśli potrzebujesz fachowej i kompleksowej pomocy prawnej w sprawach karnych zgłoś się do Kancelarii Adwokackiej TOKLES. Skontaktuj się z nami telefonicznie: +48 782 472 482, za pośrednictwem e-mail: kancelaria@tokles.pl lub umów się na konsultację korzystając z formularza kontaktowego, dostępnego na stronie.